Het NRC schreef vrijdag 27 juni de bijgevoegde tekst. Voor mij is dit niks vreemds, voor de gemeente en voor het rijk brengt een fusie niets op. Een positief punt wil ik wel effe belichten, ik heb vanmiddag een korte rondleiding van de burgemeester gehad, de verbouwing gaat wel sober maar ook mooi en vakkundig uitgevoerd worden.
NRC Handelsblad
Bezuiniging van miljard op fusie gemeenten ‘onmogelijk’
Onderzoek
Fusies van gemeenten leveren geen geldwinst op, stelt onderzoeksbureau Coelo. Het kabinet houdt vast aan de ingeboekte bezuiniging.
Door onze redacteur Ingmar Vriesema
Amsterdam.
Amsterdam. De kabinetsbezuiniging van 1 miljard op gemeentelijke fusies is op drijfzand gebaseerd. Dat schrijft onderzoekscentrum Coelo van de Rijksuniversiteit Groningen vandaag in economenvakblad ESB. Gemeentelijke fusies hebben geen enkel financieel effect, positief noch negatief, concludeert het Centrum voor onderzoek van de economie van de lagere overheden (Coelo).
Het kabinet bezuinigt de komende drie jaar 360 miljoen euro op het gemeentefonds vanwege verwacht geldelijk voordeel na fusies. Dat bedrag loopt na 2017 op tot een korting op het gemeentefonds van 975 miljoen euro per jaar. Die geldsom is voor de gemeentelijke inkomsten vergelijkbaar met wat de volledige motorrijtuigenbelasting plus bijna de gehele overdrachtsbelasting betekent voor de rijksbegroting.
Het kabinet wil de besparing behalen via „schaalvoordelen”, „minder dubbeling van taken” en een „daling van het aantal gemeenteambtenaren”, zo staat in het regeerakkoord.
Maar van besparing is geen sprake, schrijft het Coelo. Het instituut vergeleek de totale uitgaven per hoofd van de bevolking in gefuseerde en niet-gefuseerde gemeenten. Alle gemeenten die tussen 1997 en 2011 fuseerden – ruim driehonderd – werden onder de loep genomen. Fusies blijken geen effect te hebben op de uitgaven per hoofd. Dat geldt zowel voor kleine als voor grote gemeenten, en voor samenvoegingen van zowel twee als drie gemeenten. Ook vier jaar en acht jaar na de fusie zijn de gemiddelde uitgaven niet significant anders dan in gemeenten die niet fuseerden.
Volgens Coelo-onderzoeker Maarten Allers is de winst die je via fusies kunt behalen steeds kleiner geworden doordat gemeenten al intensief met elkaar samenwerken. „Gemeenten laten hun vuilnis al ophalen door hetzelfde bedrijf. Ict en gebouwenbeheer regelen ze ook samen. Veel efficiëncywinst is al binnengehaald.”
Allers en collega-onderzoeker Bieuwe Geertsema bestudeerden voor de zekerheid ook het voorzieningenniveau in fusiegemeenten. Allers: „Misschien, dachten we, zit het voordeel van een fusie in betere voorzieningen. Sport én cultuur.” Betere voorzieningen leiden steevast tot hogere huizenprijzen. Allers: „Maar ook qua huizenprijzen bleek er geen verschil met niet-gefuseerde gemeenten.”
De kabinetsbezuiniging van 975 miljoen euro lag al onder vuur. In het regeerakkoord staat dat gemeenten in de nabije toekomst minstens 100.000 inwoners moeten tellen. Maar minister Plasterk (Binnenlandse Zaken, PvdA) zwakte dat later af: fusies moesten vrijwillig plaatsvinden, en 50.000 inwoners was ook goed. Gezien die afzwakking eisen gemeenten dat het kabinet óók de bezuiniging laat vallen. Dit onderzoek is „een steun in onze rug”, zegt een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. „Het kabinet heeft nu geen enkel argument meer om aan deze onredelijke bezuiniging vast te houden.”
Minister Plasterk zegt in een reactie dat de financiële paragraaf uit het regeerakkoord „leidend” is. En dat er ook onderzoeken zijn waaruit blijkt dat fusies wél lonen – ze leiden bijvoorbeeld tot meer „bestuurskracht”.
Volgens het Coelo is het vandaag gepubliceerde onderzoek het „grondigste wetenschappelijk onderzoek” dat tot dusver is verricht naar de financiële gevolgen van gemeentefusies in Nederland. Zo moet Coelo zelf een eigen uitspraak van twee jaar geleden bijstellen: in 2012 stelde het onderzoekscentrum nog dat lokale fusies leiden tot méér uitgaven. Die conclusie – een directe reactie op het regeerakkoord van Rutte-II – was gebaseerd op de voorlopige resultaten van het vandaag gepubliceerde onderzoek. In 2012 had het Coelo ‘slechts’ 106 fuserende gemeenten onder de loep genomen, nu zijn dat er 329.
Regeerakkoord Kabinet verwacht forse winst van lokale fusies
975 mln
Dit bedrag bezuinigt het kabinet op het gemeentefonds vanaf 2017 vanuit de gedachte dat een fusie geld bespaart. Onderzoek, vandaag gepubliceerd, weerlegt dat idee.
100 à 150
De besparing van 975 miljoen is ook gebaseerd op een vergezicht uit het regeerakkoord: 100 à 150 gemeenten in 2025, elk met 100.000 inwoners. Dit plan is fors afgezwakt.
——————————————————————————–
Dit artikel is verschenen in het NRC Handelsblad van vrijdag 27 juni 2014 op pagina 1
Hans Peters 