Het lijkt mij dat onderstaand bericht een terechte conclusie is, van ongeoorloofde staatssteun. Ik ontving deze motivering en dit is een behoorlijk uitgebreide van mevrouw Pieter Nel van den Bongard, waarvoor ik haar hartelijk bedank. Dat ik zal tegen stemmen aanstaande donderdag moge duidelijk zijn. Staatssteun heb ik al vaker benoemd en indien de Europese commissie tot dezelfde conclusie komt, dan heeft de nieuwe gemeente meteen een lijk uit de kast, dat ons dan al nagenoeg tot artikel 12 zal gaan brengen.
VOORAF PER TELEFAX 024- 399 63 33
Aan de gemeenteraad van Groesbeek
Postbus 20
6560 AA Groesbeek.
Onderwerp: aanvullingen op zienswijzengeschrift d.d. 29 september 2013 inzake het ontwerpbestemmingsplan‘De Lubert’, Groesbeek
Datum: 21 oktober 2013
Geachte raad,
Ten vervolge op ons zienswijzengeschrift d.d. 29 september 2013, brengen wij ter nadere aanvulling/onderbouwing nog het volgende naar voren.
In het zienswijzengeschrift is aangegeven dat de economische uitvoerbaarheid
van het ontwerpbestemmingsplan ‘De Lubert’, Groesbeek, niet haalbaar is vanwege de ten onrechte door de gemeente Groesbeek toegekende staatssteun aan het vastgoed project van Villapark De Zeven Heuvelen B.V. en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant.
In het navolgende volgt de tekst van onze klacht ingediend bij de Europese Commissie Directoraat Generaal Concurrentie, Griffie Staatssteun, 1049 Brussel, België.
“ Europese Commissie Directoraat Generaal Concurrentie Griffie Staatssteun
1049 Brussel België
Onderwerp:klacht inzake de toekenning van staatssteun in het kader van een
vastgoedproject dat de gemeente Groesbeek in samenwerking met twee particuliere partijen wil gaan ontwikkelen.
Datum: 21 oktober 2013
Geachte Commissie,
Onder verwijzing naar het in de aanhef genoemde onderwerp, dienen wij een klacht in inzake de toekenning van staatsteun door de gemeente Groesbeek aan de private marktpartijen.
1. Inleiding.
Met als motivering dat de overgave van het gemeentelijk zwembad aan marktpartijen voor de gemeente Groesbeek een voordeel betekent, wil de gemeente het gemeentelijk zwembad met onderliggende grond alsmede de naastgelegen grond en het gebruik van een gemeentelijk parkeerterrein tegen betaling van een bijdrage door de gemeente Groesbeek overdragen aan private markt.
Tegenover de aanvaarding van het zwembad door de marktpartijen, staat de verplichting van de gemeente Groesbeek om gronden om niet over te dragen aan de marktpartijen die hierop vervolgens een vastgoed ontwikkeling mogen realiseren. Daartoe is een samenwerkings-overeenkomst met een later addendum gesloten.
Voor het aanvaarden van de grond verlangen de marktpartijen een toegift van de gemeente ten bedrage van € 4.973.750,—
2. Voorgeschiedenis.
Omdat de exploitatiekosten van het gemeentelijk zwembad naar het oordeel van de gemeente Groesbeek anders kunnen worden verdeeld, wordt met private marktpartijen enkele overeenkomsten gesloten. Het betreft een vastgoed project waarvan de privatisering van een zwembad blijkbaar deel van moet gaan uitmaken.
De gemeente en de marktpartijen sluiten daartoe de Samenwerkingsovereenkomst Rebalance d.d. 24 augustus 2011 en een addendum d.d. 12 april 2013 (bijlage 1).
De motivering voor haar medewerking aan dit vastgoedproject, geeft de gemeente Groesbeek in:
– de adviesnota d.d. 13 oktober 2009, (bijlage 2):
– het raadsbesluit d.d. 19 november 2009 (bijlage 3);
– de adviesnota d.d. 5 maart 2013, (bijlage 4);
– het raadsbesluit d.d. 28 maart 2013 (bijlage 5);
– het ontwerpbestemmingsplan‘De Lubert’, Groesbeek (bijlage 6);
– de concept akte van levering van een onroerende zaak (bijlage 7) ;
– de concept akte van levering van een onroerende zaak erfpacht (bijlage 8);
De marktpartijen die het vastgoed project in de visie van de gemeente Groesbeek blijkbaar beogen te gaan realiseren betreffen:
1. Villapark De Zeven Heuvelen B.V., gevestigd te Groesbeek, op het adres Cranenburgsestraat 23, ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Arnhem onder nr. 10041468. Blijkens de samenwerkingsovereenkomst rechtsgeldig vertegenwoordigd door haar bestuurders de heer F.H. Belgers en de Zeven Son B.V., vertegenwoordigd door de heer J.A.W. Belgers.
en,
2. Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant, gevestigd te Boekel onder meer exploitant van Centra voor Psychisch Herstel (CPH). Blijkens de samenwerkings-overeenkomst rechtsgeldig vertegenwoordigd door de Raad van Bestuur in deze vertegenwoordigd door de heer F.M.H. Pijls, directeur Centra voor Psychisch Herstel.
In het navolgende worden de marktpartijen ook wel aangeduid als “Resort/CPH”
Villapark De Zeven Heuvelen B.V. is blijkens bijgevoegd vonnis van de Rechtbank Arnhem, d.d. 23 januari 2013, zaaknummer 229028/HA ZA 12-288, (bijlage 9) en brief van haar accountant d.d. 17 augustus 2012 (bijlage 10), een vennootschap die nagenoeg geen financiële middelen meer heeft en op kleine schaal wat activiteiten verricht in de recreatieve sfeer.
Van de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant is niet bekend of zij over voldoende financiële middelen beschikt voor dit vastgoed project.
3. De inhoud van de samenwerkingsovereenkomsten.
Om inzicht te krijgen in de opbouw van het vastgoed project tussen de gemeente Groesbeek en de twee marktpartijen, worden in het navolgende enkele relevante tekstdelen uit de samenwerking overeenkomst aangehaald.
Uit de Samenwerkingsovereenkomst Rebalance:
Blz. 3:
“ Hebben in aanmerking genomen:
(…)
h. Scenario 2 kan in het kort aldus worden samengevat dat door samenwerking tussen de gemeente en Resort/CPH de instandhouding en exploitatie van de publieke zwembadvoorziening voor minimaal 10 jaar wordt gewaarborgd en niet meer voor rekening en risico van de gemeente komt, waartegenover de gemeente de zwembadvoorziening gedurende 10 jaar in erfpacht uitgeeft, overdracht van ondergrond en opstal om niet en de omliggende gemeentelijke eigendommen aan Resort/CPH verkoopt en levert voor € 843.750,00 exclusief overdrachtsbelasting welke overdrachtsbelasting voor 50 % voor rekening komt van de gemeente en voor 50 % van Resort/CPH en – tegenover een deugdelijk onderpand of bankgarantie met een waarde van € 1.390.000,00 ( het verschil tussen de eenmalige bijdrage ad € 2.233.750,00 en de grondwaarde van € 843.750,00) – een éénmalige bijdrage ter beschikking stelt van € 2.233.750,00. exclusief de wettelijk verschuldigde BTW (deels t.b.v. exploitatie tekort over een periode van 10 jaar), plus een bijdrage van € 500.000,- exclusief de wettelijk verschuldigde BTW. De bijdrage van € 500.000,- wordt uitbetaald in twee termijnen van ieder € 250.000,–, de eerste termijn uit te betalen bij aanvang van de daadwerkelijke overname van de exploitatie van het zwembaden de tweede termijn na oplevering van de Nieuwbouw, zoals omschreven ad j. en k. en onder 4. van deze overeenkomst. De marktconformiteit van deze transactie is vastgesteld. Over de fiscale gevolgen in relatie tot de gemeentelijke bijdragen hebben partijen zich nader laten adviseren. Het resultaat ligt vast in bijlage 10. “
Blz. 10.:
6. Verplichtingen gemeente
6.1. Binnen drie werkdagen na het verschaffen van de onder 5.7 bedoelde zekerheid en onder de voorwaarde van gelijktijdige overname van de exploitatie van de zwembadvoorziening per de datum van het verkrijgen van rechtskracht van de bouwvergunning door Resort/CPH zal de gemeente aan Resort/CPH een éénmalige bijdrage ter beschikking stellen van (netto) € 2.233.750,00 exclusief de wettelijk verschuldigde BTW (deels t.b.v. exploitatie tekort over een periode van 10 jaar), plus een bijdrage van € 250.000,— exclusief de wettelijk verschuldigde BTW . Voor het geval Resort/CPH gehouden zullen zijn ter zake van voornoemde bedragen BTW in rekening te brengen nemen partijen tot uitgangspunt dat de gemeente deze BTW kan terugvorderen van de Belastingdienst. De gemeente heeft haar recht op terugvordering van BTW afgestemd met de Belastingdienst.
6.2. Binnen drie werkdagen nadat de nieuwbouw van de geplande voorzieningen in de vorm van realisatie van Nieuwbouw met toebehoren zoals is aangeduid in de omgevingsvergunning is gerealiseerd, zal de gemeente een aanvullende bijdrage verschaffen van € 250.000,—, exclusief de wettelijk verschuldigde BTW.
6.3. De gemeente zal met het oog op de overname van de exploitatie van de zwembadvoorziening door en voor rekening en risico van Resort/CPH ondergrond en zwembadvoorziening aan Resort/CPH voor maximaal 10 jaar in erfpacht uitgeven tegen een erfpachtscanon van € 1,00 op basis van de als bijlage 3 aan deze overeenkomst gehechte notariële akte.”
Om de instandhouding en exploitatie van de publieke zwembadvoorziening blijkbaar voor minimaal 10 jaar te waarborgen en niet meer voor rekening en risico van de gemeente Groesbeek te doen komen, gaat de gemeente Groesbeek samenwerken met de private marktpartijen Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant.
Allereerst is van belang om stapsgewijs vast te stellen wat de gemeente Groesbeek en Resort/CPH, beogen te gaan doen:
- de gemeente Groesbeek betaalt eerst aan Resort/CPH een éénmalig bedrag van € 2.233.750,–, exclusief btw (artikel 6.1);
- de gemeente Groesbeek betaalt aan Resort/CPH € 250.000,– exclusief btw (artikel 6.1);
3. de gemeente Groesbeek geeft de zwembadvoorziening gedurende 10 jaar in erfpacht uit aan Resort/CPH voor een vergoeding ( de canon) van € 1,– per jaar;
- de eigendomsoverdracht om niet van de ondergrond van het zwembad;
- de omliggende gemeentelijke eigendommen ( zijnde de omliggende grond) worden door de gemeente verkocht aan Resort/CPH voor € 843.750,— exclusief overdrachtsbelasting, die voor 50 % voor rekening komt van de gemeente en voor
50 % van Resort/CPH;
- Resort/CPH verschaft een zekerheid in de vorm van een hypotheekrecht of bankgarantie met een waarde van € 1.390.000,– . Dit bedrag zou het verschil zijn tussen de eenmalige bijdrage ad € 2.233.750,– en de grondwaarde van
€ 843.750,–);
- als Resort/CPH investeringen doet worden die afgetrokken van de zekerheid;
- de gemeente betaalt Resort/CPH nog € 500.000,– exclusief de wettelijk verschuldigde BTW. De bijdrage van € 500.000,– wordt uitbetaald in twee termijnen van ieder € 250.000,–. De eerste termijn wordt betaald bij aanvang van de daadwerkelijke overname van de exploitatie van het zwembad de tweede termijn na oplevering van de nieuwbouw;
- na 10 jaar gaat het erfpachtrecht/het opstalrecht, om niet in eigendom over aan Resort/CPH;
- zonder dat Resort/CPH daadwerkelijk verplicht is om het zwembad personeel over te nemen krijgt Resort/CPH daarvoor nog een vergoeding van € 500.000,–. Er wordt immers gesproken van ‘zullen zorgdragen voor personeelsovername’ maar een getekende overeenkomst ontbreekt.
11. vanwege het niet kunnen voldoen aan de parkeernorm na realisering van het vastgoed project, mogen de marktpartijen een naastgelegen gemeentelijk parkeerterrein om niet gaan gebruiken teneinde de benodigde parkeercapaciteit voor het nieuwe plan te verkrijgen;
12. verder wordt zonder verder toelichting of onderbouwing opgemerkt dat: “De marktconformiteit van deze transactie is vastgesteld.”
In de samenwerkingsovereenkomst is verder geen realiseringsverplichting opgenomen. Het betreft vage formuleringen die door de gemeente Groesbeek in rechte niet afgedwongen kunnen worden.
De gemeente Groesbeek geeft de private marktpartijen Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant aldus:
1. Een bedrag van € 2.583.750,– ;
2.Een zwembad met 5.000 m2 ondergrond dat volgens de samenwerkingsovereenkomst een waarde heeft van € 1.390.000,00 zijnde € 278 p/m2, neerkomende op de helft van de bouwgrondwaarde voor woningbouw;
3. Een bedrag van € 500.000,– bij aanvang van de exploitatie en als vergoeding voor de nieuwbouw;
4. € 500.000,– voor een vermeende personeelsovername die niet contractueel is vastgelegd;
In totaal betaalt de gemeente Groesbeek aan Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant opgeteld :
€ 2.583.750,–
€ 1.390.000,–
€ 500.000,–
€ 500.000,–
€ 4.973.750,—
Voor het in ontvangst nemen van een zwembad met ondergrond alsmede de omliggende grond ontvangen de private marktpartijen Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant:
1. € 4.973.750,– ;
2. zwembad met 5.000 m2 ondergrond;
3. alle omliggende grond en een parkeerterrein gebruik om niet -waarvan de oppervlakten in de stukken niet genoemd worden- teneinde vastgoedactiviteiten te ontplooien. De private marktpartijen moeten nog wel een bedrag betalen voor de omliggende grond van
€ 843.750,– aan de gemeente Groesbeek.
Uit de ontvangsten zijnde vermogenstoedeling/vermeerdering die de gemeente Groesbeek hen heeft verschaft zijnde € 4.973.750,– een zwembad met 5.000 m2 ondergrond en alle omliggende grond, kan het bedrag van € 843.750,– echter ruimschoots worden voldaan.
De opbrengst voor de private marktpartijen is immers € 4.130.000,– en daarvoor hoeven deze partijen niets te doen. Zelfs wordt in de samenwerkingsovereenkomst vermeld dat boete bedingen welbewust niet zijn opgenomen. Door geen boetebedingen op te nemen wordt ook tegemoet gekomen aan de bezwaren van de private partijen daartegen. In rechte is nakoming vorderen van de overeenkomst immers bijna niet mogelijk indien er geen boete bedingen zijn opgenomen.
In de brief van het college d.d. 25 maart 2013 (bijlage 11), behandeld door
mw. P.M.J. Goddijn, is opgenomen:
“ Overigens delen wij u mee dat gegevens over taxatie van de gronden die in de transactie met de heren Belgers zijn betrokken niet bij ons beschikbaar zijn en derhalve dan ook niet kunnen worden verstrekt.”
In de brief d.d. 25 maart 2013 (bijlage 11) is verder opgenomen:
“ Na vaststelling van dit bestemmingsplan worden de gronden door initiatiefnemers tegen een marktconforme prijs gekocht.”.
De gemeente Groesbeek is derhalve van oordeel, dat zonder taxatierapporten, gronden en gebouwen tegen een marktconforme prijs kunnen worden verkocht.
4. De begunstigden van de steunmaatregelen.
Als leden van het samenwerkingsverband moeten Villapark De Zeven Heuvelen B.V., en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant, als begunstigden van de onrechtmatige steunmaatregelen worden beschouwd.
Zoals al aangegeven heeft de gemeente Groesbeek voor het overdragen van de eigendommen van de gemeente Groesbeek, zijnde een zwembad met ondergrond, een naastgelegen perceel en het gebruik van een parkeerterrein om niet, met Villapark De Zeven Heuvelen B.V. en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant, een samenwerkingsovereenkomst gesloten.
Samengevat komt de samenwerkingovereenkomst erop neer dat de gemeente aan de private marktpartijen een vergoeding betaalt ten bedrage van € 4.973.750,– waartegen de private partijen bereid zijn het zwembad met ondergrond, naastgelegen gronden en het gebruik van een parkeerterrein om niet te aanvaarden.
De samenwerkingovereenkomst is verder zo geredigeerd, dat bij niet naleving daarvan door de private marktpartijen er voor de gemeente Groesbeek geen rechtsmiddelen zijn om in rechte nakoming te vorderen. Als de private markpartijen meteen besluiten om het personeel niet over te nemen of daags na de overdracht van de grond hun vennootschappen laten failleren, staat de gemeente Groesbeek met lege handen.
De samenwerkingsovereenkomst komt er kort gezegd op neer dat onder het mom van een vermeende privatisering van een gemeentelijk zwembad de gemeente Groesbeek € 4.973.750,– betaalt aan twee marktpartijen zonder dat daar contractueel nakoming van gevorderd kan worden.
5. Het vastgoedproject.
5.1. Zwembad privatisering of vastgoedproject ?
Uit de stukken (bijlagen 1 tot en met 8) komt op het eerste gezicht een beeld naar voren dat het zou gaan om de privatisering van een gemeentelijk zwembad.
Uit nadere bestudering komt echter een heel ander beeld naar voren. Het gaat in werkelijkheid om een vastgoed project.
Op 20 augustus 2013 is een ontwerp bestemmingsplan ‘De Lubert‘ ter inzage gelegd, dat de door de marktpartijen beoogde vastgoedontwikkeling, mogelijk moet maken.
Binnen dit vastgoed project zal de gemeente Groesbeek gemeentelijk vastgoed overdragen naar twee private marktpartijen die daarop een woon-zorgcomplex en hotel willen realiseren.
Over dit vastgoed project wordt echter een flinterdun sausje gegoten zijnde de vermeende privatisering van een gemeentelijk zwembad.
Voor de overdracht van de exploitatie van het zwembad zijn contractueel echter geen zekerheden ingebouwd.
De overdracht van het gemeentelijk vastgoed tegen bijbetaling door de gemeente van een bedrag van € 4.973.750,– aan de marktpartijen, is contractueel echter goed vastgelegd.
Na overdracht van het vastgoed en betaling van € 4.973.750,–, heeft de gemeente Groesbeek het juridisch nakijken. Het woon-zorgcomplex en het hotel behoeven contractueel nagenoeg niet gerealiseerd te worden.
Naar ons oordeel is in de voorgenomen vastgoedtransactie geen sprake van de privatisering van een gemeentelijk zwembad maar van de overdracht van gronden en opstallen alsmede een gebruik om niet van een gemeentelijk parkeerterrein tegen bijbetaling € 4.973.750,–.
Dat is het bedrag waarvoor de marktpartijen bereid zijn de grond en opstallen te aanvaarden.
De overdracht van gemeentelijk vastgoed om niet, met een bijbetaling door de gemeente Groesbeek ten gunste van de marktpartijen Resort/CPH, is naar ons oordeel aan te merken als onrechtmatige staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, (hierna VWEU genoemd, omdat deze transactie niet verenigbaar is met de interne markt.
Het is onwaarschijnlijk dat een hypothetische particuliere verkoper die zich in een vergelijkbare situatie als de gemeente Groesbeek bevindt, overeenkomstig het beginsel van de particuliere investeerder in een markteconomie, de gronden en opstallen overdraagt en daartoe ook nog bereid is een toegift te betalen van € 4.973.750,– en met de inhoud van een dergelijke samenwerkingsovereenkomst zou hebben ingestemd.
Door de grond c.q. de onroerende zaken c.a. die de gemeente Groesbeek aan de marktpartijen geeft en de bijbetaling/toegift (€ 4.973.750,–) aan een particulier vastgoed project met overheidsgelden geheel te financieren en te ondersteunen, geeft de gemeente Groesbeek onrechtmatige staatssteun.
De marktpartijen dragen immers geen enkel risico en ontvangen daarvoor nog een toegift.
Er is echter geen reden om aan te nemen dat een hypothetische particuliere verkoper die zich in een vergelijkbare situatie als de gemeente bevindt, ermee zou instemmen de grond c.q. de onroerende zaken c.a., met een toegift van € 4.973.750,– aan een marktpartij zou overdragen teneinde die andere marktpartij in staat te stellen daarop een vastgoed project te laten realiseren.
Ook het betalen van een toegift voor het in ontvangst nemen van de grond, wetende dat de aangrenzende eigenaren van de vakantiewoningen de grond graag willen kopen van de gemeente Groesbeek is niet in overeenstemming met het beginsel van de particuliere grondeigenaar in een markteconomie. Het is onwaarschijnlijk dat een particuliere eigenaar zonder enige tegenprestatie een bijdrage betaalt aan iemand die zijn grond in eigendom wil ontvangen/aanvaarden.
Een particuliere grondeigenaar zou de grond aanbieden aan de aangrenzende grondeigenaren omdat die de meest gerede partij zijn.
Zeker zal een particuliere eigenaar geen bijdrage geven aan de marktpartij die zijn gronden c.a. wil aanvaarden.
5.2. De opbouw van de transactie.
In de stukken van de gemeente Groesbeek wordt aangegeven dat er geen sprake is van ongeoorloofde staatssteun:
In het Verslag van vooroverleg en inspraak Bestemmingsplan De Lubert (bijlage 6) worden de inspraakreactie die wijst op staatssteun als volgt weerlegd:
“ Reactie gemeente
De gemeente vergoedt (een begrensde periode) een deel van het jaarlijkse tekort op de exploitatie van het zwembad. Als de gemeente het zwembad zelf was blijven exploiteren, dan zouden de tekorten hoger zijn geweest. Wij zien niet in waarom er dan sprake is van staatsteun. Reclamant geeft zelf aan dat zonder deze bijdrage het zwembad niet exploitabel is. Overigens zijn wij van mening dat opmerkingen inzake staatssteun niet thuis horen in een bestemmingsplanprocedure.”
In de weerlegging van de inspraakreactie is echter welbewust niet ingegaan op de onderliggende grondtransacties die het vastgoed project mogelijk moeten maken. Het eerder genoemde flinterdunne zwembad privatiseringssausje wordt ook in de inspraakweerlegging door de gemeente Groesbeek weer toegepast.
Verder hecht de gemeente Groesbeek veel warde aan een juridisch advies van Advocatenkantoor Dirkzwager. In het raadsbesluit d.d. 19 november 2009 (bijlage 3) is opgenomen:
“ 5. Overigens de voorwaarden in acht te nemen die uit de wet voortvloeien meer specifiek die op het gebied van aanbesteding en staatssteun alsmede de overige daarbij in aanmerking te nemen aspecten van juridische aard zoals die onder meer blijken uit een advies van Dirkzwager d.d. 6 november 2009.”
Samengevat mag worden gesteld dat de gemeente Groesbeek ten aanzien van de aanwezigheid van staatssteun voor het vastgoed project van mening is dat zij in overeenstemming met het beginsel van de particuliere investeerder in een
markteconomie heeft gehandeld, omdat het vastgoed een win win situatie oplevert
en het de gemeente geen directe en indirecte schade kan berokkenen.
Blijkens de documenten van de gemeente Groesbeek, heeft de gemeente in haar visie gehandeld als een particuliere investeerder in een markteconomie. Een particuliere investeerder zou immers hetzelfde doen.
Het openbaar belang moet in de visie van de gemeente Groesbeek blijkbaar als volgt worden opgevat: ‘Omdat het zwembad geld kost heeft de gemeente een openbaar belang om geld en grond in te brengen in een vastgoed project voor een woon-zorgcomplex en hotel.’ Deze uitleg is echter niet toelaatbaar en kan geen reden zijn om overheidsgelden in dit vastgoed project te stoppen.
6. Onrechtmatige staatssteun.
6.1. Het Verdrag.
In artikel 107, lid 1, VWEU wordt bepaald dat “steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar [zijn] met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt.”
6.2. De private marktpartijen.
Villapark De Zeven Heuvelen B.V. en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant de leden van het samenwerkingsverband, zijn ondernemingen in de zin van deze bepaling, aangezien zij economische activiteiten verrichten door goederen en diensten op de markt aan te bieden.
In de stukken (bijlagen 1 tot en met 8), is expliciet opgenomen dat de marktpartijen
grond c.q. de onroerende zaken c.a. om niet alsmede een bijdrage van de gemeente Groesbeek ten bedrage van € 4.973.750,–
6.3. De besluitvorming en overeenkomsten.
De raadsbesluiten en de daartoe gesloten Samenwerkingovereenkomt Rebalance c.a., om de grond c.q. de onroerende zaken c.a. en de financiële bijdrage € 4.973.750,– aan de marktpartijen toe te delen/toe te kennen, is aan de Staat toe te rekenen en vormen daarom een verlies aan Staatsmiddelen.
6.4. De ondersteuning selectief.
De transactie moet als selectief worden aangemerkt, omdat deze enkel aan
Villapark De Zeven Heuvelen B.V. en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant ten goede komt.
De gemeente Groesbeek heeft laatstgenoemde marktpartijen een economisch voordeel bezorgd dat het in normale marktomstandigheden niet zou hebben gekregen.
De vigerende bestemming van de omliggende grond is vakantiewoningen. Die grond verkrijgen de markpartijen met een toegift van de gemeente Groesbeek. Deze steunmaatregelen vervalsen de mededinging en beïnvloeden het handelsverkeer binnen de Unie ongunstig. Een redelijk handelend verkoper had de grond immers verkocht aan de aangrenzende eigenaren van de vakantiewoningen of had deze verkocht aan een derde die daarop de vigerende bestemming vakantiewoningen zou realiseren.
6.5. Voordeel.
Volgens vaste rechtspraak kan de verkoop door de overheid van grond of gebouwen aan een onderneming of particulier die een economische activiteit uitoefent, staatssteun vormen met name wanneer niet wordt verkocht voor de marktprijs, dat wil zeggen wanneer de prijs niet overeenkomt met de prijs die een particuliere investeerder in normale mededingingsomstandigheden waarschijnlijk had vastgesteld.
Volgens vaste rechtspraak moeten grondtransacties in beginsel worden beoordeeld op basis van de mededeling van de Commissie betreffende staatssteunelementen bij de verkoop van gronden en gebouwen door openbare instanties, die een aantal richtsnoeren voor de lidstaten bevat om te waarborgen dat de verkoop van grond en gebouwen door openbare instanties geen staatssteun behelst.
In die mededeling worden twee methoden beschreven om staatssteun bij dergelijke transacties uit te sluiten: ten eerste een verkoop van gronden en gebouwen via een open en onvoorwaardelijke biedprocedure die voldoende openbaar is gemaakt, vergelijkbaar met een veiling, waarbij het beste of enige bod wordt aanvaard, en ten tweede een voorafgaand taxatierapport van een onafhankelijke deskundige. Deze methoden moeten garanderen dat de prijs waarvoor grond door een openbare instantie wordt verkocht zo adequaat mogelijk de marktwaarde van deze grond weerspiegelt en aldus in overeenstemming is met het beginsel van de particuliere investeerder in een markteconomie, om te voorkomen dat deze verkoop de koper van de grond, een economisch voordeel oplevert.
De gemeente Groesbeek heeft echter geen openbare biedprocedure gevolgd en de gronden zijn niet getaxeerd door een externe onafhankelijke taxateur (bijlage 11) .
In het Verslag van vooroverleg en inspraak Bestemmingsplan De Lubert (bijlage 6) wordt alleen opgemerkt: “ Overigens zijn wij van mening dat opmerkingen inzake staatssteun niet thuis horen in een bestemmingsplanprocedure.”
De gemeente Groesbeek is blijkbaar van oordeel dat het afstand doen van grond en gebouwen met een bijbetaling, in overeenstemming is met het beginsel van de particuliere investeerder in een markteconomie.
In feite stelt de gemeente Groesbeek met haar opmerkingen over staatssteun dat een hypothetische particuliere verkoper -die zich in dezelfde situatie als de gemeente bevindt de grond c.q. de onroerende zaken c.a. die de gemeente Groesbeek aan de marktpartijen geeft en de bijbetaling/toegift (€ 4.973.750,–)- ook met een bijbetaling zou hebben ingestemd en er die redenering volgende, dus geen sprake is van een voordeel.
Wij kunnen ons niet vinden in deze onbegrijpelijke redenering.
Het is onwaarschijnlijk dat een particuliere investeerder zijn gronden afgeeft en een bijbetaling doet zonder een duidelijk financieel voordeel dat groter is dan de
verliezen die door dat besluit worden geleden.
Voorts verwijzen wij U eveneens naar het door ons ingediende zienswijzengeschrift d.d. 29 september 2013 (bijlage 12), dat hier als herhaald en ingelast moeten worden beschouwd. In het zienswijzengeschrift worden nog andere onderdelen van de vastgoed transactie beschreven en toegelicht.
6.6. Vermeende schade.
In alle stukken van de zijde van de gemeente Groesbeek wordt de indruk gewekt dat het verder gaan met de exploitatie van het zwembad een schadepost zou zijn en dat met deze vastgoedtransactie geen schade geleden wordt.
Echter een particuliere investeerder die in normale marktomstandigheden naar een
maximaal rendement op de verkoop van zijn grond streeft, zou nimmer
hebben ingestemd met het afstaan van de grond c.q. de onroerende zaken c.a. en een bijbetaling/toegift van € 4.973.750,–.
Het is daarom onwaarschijnlijk dat een particuliere investeerder in normale
mededingingsomstandigheden met de betwiste maatregelen zou hebben
ingestemd, zoals de gemeente heeft gedaan, zonder eerst andere, commercieel
interessantere opties te overwegen, zoals de verkoop aan andere marktpartijen.
6.7. Conclusie.
De door de gemeente Groesbeek voorgenomen vastgoedtransactie levert een voordeel op voor de private marktpartijen Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant en is niet in overeenstemming met het beginsel van de particuliere investeerder in een markteconomie, omdat uit de stukken van de gemeente niet naar voren komt dat een hypothetische particuliere verkoper in normale marktomstandigheden met deze maatregelen zou hebben ingestemd.
7. Vervalsing van de mededinging en beïnvloeding van het handelsverkeer binnen de Unie.
Aangezien de steun van de gemeente Groesbeek aan Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant van kosten bevrijden (zie o.a. de samenwerkingsovereenkomst) die ondernemingen die een woon-zorgcomplex en hotel willen realiseren anders wel moeten dragen versterken deze steunmaatregelen de concurrentiepositie van Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant ten opzichte van die van andere vastgoedontwikkelaars die actief zijn op een markt die openstaat voor concurrentie en handel op het niveau van de Unie, en kunnen deze alleen al daardoor de mededinging vervalsen en het handelsverkeer binnen de Unie ongunstig beïnvloeden.
In de jurisprudentie van uw Commissie wordt er op gewezen dat steunmaatregelen moeten worden geacht het handelsverkeer ongunstig te kunnen beïnvloeden, aangezien zowel in de bouwsector als binnen de vastgoedontwikkeling grensoverschrijdende handel binnen de Unie bestaat. Ook vastgoedontwikkelaars uit andere lidstaten of hun dochterondernemingen hadden kunnen deelnemen aan het vastgoed project in Groesbeek. Door de steun zijn de contractspartijen van de gemeente Groesbeek van een financiële last bevrijd en kunnen zij goedkoper in lidstaten buiten Nederland werken.
8. De criteria van artikel 107, lid 1, VWEU.
8.1. afstaan grond c.q. de onroerende zaken c.a. bijbetaling/toegift € 4.973.750,–.
Op grond van het vorenstaande zijn wij van oordeel dat het afstaan van de grond c.q. de onroerende zaken c.a. en een bijbetaling/toegift van € 4.973.750,– door de gemeente Groesbeek voldoen aan alle criteria van artikel 107, lid 1, VWEU, en dat deze staatssteun vormen in de zin van die bepaling.
Omdat deze steun aan Resort /CPH (de begunstigden) wordt toegekend zonder voorafgaande aanmelding bij en goedkeuring door de Commissie, zoals voorgeschreven in artikel 108, lid 3, VWEU, vormen deze onrechtmatige staatssteun.
8.2. Verenigbaarheid.
Naar ons oordeel zijn het afstaan van de grond c.q. de onroerende zaken c.a. en een bijbetaling/toegift van € 4.973.750,– staatssteun. Uit de stukken van de gemeente Groesbeek kan worden opgemaakt dat de gemeente de steun wellicht op grond van artikel 107, lid 3, onder c VWEU verenigbaar acht met de interne markt.
Volgens artikel 107, lid 3 onder c, VWEU zijn steunmaatregelen om de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid of van bepaalde regionale economieën te vergemakkelijken, met de interne markt verenigbaar, mits de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt daardoor niet zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad.
Bij de beoordeling of een steunmaatregel verenigbaar kan worden verklaard
krachtens artikel 107, lid 3, onder c, VWEU, wordt door uw Commissie nagegaan of de steun is gericht op een duidelijk omschreven doelstelling van gemeenschappelijk belang, alsook of de steunmaatregel passend en evenredig is om deze doelstelling te bereiken en of deze niet tot buitensporige vervalsing van de mededinging leidt.
Volgens de documenten van de gemeente Groesbeek (bijlage 1 tot en met 8), zal het afstaan van de grond c.q. de onroerende zaken c.a. en een bijbetaling/toegift van € 4.973.750,– voor de gemeente voordelen hebben.
Zonder de gemeentelijke bijdrage (de schenking van gronden en opstallen, een parkeerterrein gebruik om niet en een toegift) zouden die voordelen niet optreden.
Het moeten geven van financiële steun is blijkbaar nodig. Dit vanwege de inhoud van het rechtbank vonnis (bijlage 9) en de brief van de accountant (bijlage 10 ) waaruit naar voren komt dat de financiële positie van de marktpartij Villapark De Zeven Heuvelen B.V. onvoldoende is om het vastgoed project zelf te kunnen oppakken.
Naar ons oordeel is deze onderbouwing van de gemeente Groesbeek niet overtuigend.
Zo is immers in de documenten van de gemeente Groesbeek niet aangetoond dat de markt het vastgoedproject niet zelf kan oppakken. Dit kan ook niet omdat er met geen andere partijen overleg gevoerd is dan wel een openbare biedprocedure is gevolgd. Evenmin is de grond aangeboden aan de aangrenzende eigenaren van de vakantiehuizen.
Voorts is het belang van het behoud van het zwembad contractueel volledig ondergeschikt gemaakt aan het commerciële belang van Villapark De Zeven Heuvelen BV en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant. Laatstgenoemde marktpartijen kunnen na de grondoverdracht meteen kiezen voor een faillissement.
Alsdan moet de gemeente Groesbeek nadat uw Commissie heeft vastgesteld dat sprake is van staatsteun maatregelen, nogmaals het volledige bedrag terugbetalen van de onrechtmatig verleende staatssteun.
Uit de woordkeuze in het Verslag van vooroverleg en inspraak Bestemmingsplan De Lubert (bijlage 6) : “ Reactie gemeente
De gemeente vergoedt (een begrensde periode) een deel van het jaarlijkse tekort op de exploitatie van het zwembad. Als de gemeente het zwembad zelf was blijven exploiteren, dan zouden de tekorten hoger zijn geweest. Wij zien niet in waarom er dan sprake is van staatsteun. Reclamant geeft zelf aan dat zonder deze bijdrage het zwembad niet exploitabel is. Overigens zijn wij van mening dat opmerkingen inzake staatssteun niet thuis horen in een bestemmingsplanprocedure.”, is tussen de regels te lezen dat de gemeente Groenbeek bij een faillissement van de contractspartijen al rekening houdt met een terugbetaling.
In de jurisprudentie van uw Commissie wordt eveneens getoetst aan het evenredigheidsbeginsel. Volgens de documenten van de gemeente Groesbeek (bijlage 1 tot en met 8 ) is steun van de gemeente Groesbeek evenredig aan het beoogde doel zijnde een vastgoed project onder het flinterdunne sausje van de privatisering van het zwembad.
Artikel 107, lid 3, onder c, VWEU vereist dat de steunmaatregelen evenredig zijn met het beoogde doel. Nu de marktpartijen Resort/CPH geen enkele risico lopen en geen verplichtingen aangaan die zijn vastgelegd met afdwingbare boetebedingen, mogen zij na eigendomsverkrijging al besluiten tot faillissement.
Uit de stukken komt evenmin naar voren dat de overheidssteun aan de marktpartijen evenredig is met het beoogde doel een vastgoedproject om een woon-zorgcomplex en hotel te realiseren in de gemeente Groesbeek.
Evenmin is aangetoond dat er contractueel positieve gevolgen zijn door het vastgoedproject. De bijdrage is derhalve aan te merken als een ongerechtvaardigde vervalsing van de mededinging.
Samengevat
Gelet op het vorenstaande is het afstaan van de grond c.q. de onroerende zaken c.a. en een bijbetaling/toegift van € 4.973.750,– , aan te merken als ongeoorloofde staatssteun omdat deze niet verenigbaar is met de interne markt op grond van artikel 107, lid 3, onder c, VWEU.
9. Kwantificering.
Omdat de gemeente Groesbeek gelet op de brief d.d. 18 april 2013 (bijlage 11) geen taxaties heeft laten uitvoeren is de steun nog niet geheel kwantificeerbaar.
Naar ons oordeel kan op basis van de wel voorhanden zijnde stukken worden opgemaakt dat de onrechtmatige staatssteun ten minste € € 4.973.750,– bedraagt.
Resumé
Aangezien de bijdragen (gronden, gebouwen en financiële vergoedingen), die de marktpartijen Resort CPH ontvangen zonder dat daar contractueel een tegenprestatie tegenover staat, zijn deze aan te merken als onrechtmatige en onverenigbare staatssteun. Wij stellen het tenslotte zeer op prijs indien wij onze klacht nog nader mondeling of schriftelijk mogen toelichten
Verzoek
Wij verzoeken u eerbiedig de terugvordering te gelasten bij de marktpartijen
Villapark De Zeven Heuvelen B.V en de Stichting Geestelijke Gezondheidszorg Oost Brabant voor de ten onrechte door de gemeente Groesbeek toegekende staatssteun.
(naam en adres zijn ingevuld)
Bijlagen:
1. Samenwerkingsovereenkomst Rebalance d.d. 24 augustus 2011 en een addendum d.d. 12 april 2013 (bijlage 1).
2. Adviesnota d.d. 13 oktober 2009, (bijlage 2):
3. Raadsbesluit d.d. 19 november 2009 (bijlage 3);
4. Adviesnota d.d. 5 maart 2013, (bijlage 4);
5. Raadsbesluit d.d. 28 maart 2013 (bijlage 5);
6. Ontwerpbestemmingsplan ‘De Lubert’, Groesbeek c.a. (bijlage 6);
7. Concept akte van levering van een onroerende zaak (bijlage 7) ;
8. Concept akte van levering van een onroerende zaak erfpacht (bijlage 8);
9. Vonnis van de Rechtbank Arnhem, d.d. 23 januari 2013, (bijlage 9);
10. Brief van accountant d.d. 17 augustus 2012 (bijlage 10) ;
11. Brief van het college d.d. 25 maart 2013 (bijlage 11) ;
12. Zienswijzengeschrift d.d. 29 september 2013 (bijlage 12) .”
Omwille van het milieu hebben wij de in deze brief genoemde bijlagen niet bijgevoegd omdat deze reeds allen in het bezit zijn van de gemeente Groesbeek. Mocht u daar desondanks prijs op stellen dan zullen wij deze alsnog aan u doen toekomen.
De gehele inhoud van deze brief moet worden aangemerkt als nadere aanvulling/onderbouwing van ons zienswijzengeschrift.
Hoogachtend,
Dr. J.E.J. Schmitz P.J.E.A. van den Bongard
Ispralaan 30
2400 MOL
België
Hans Peters 